Risk almayı seven kişinin yetenekleri gelişiyor
Yeteneğin doğumsal, becerinin sonradan öğrenilen kazanımsal özellikler olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, 'Yaşamak, risk almaktır. Risk alan kişinin yetenekleri gelişir. Risk almayı sevmesi için güvende hissetmesi, fikirlerine saygı duyulması lazım. Hayal kurabilen kişide yetenek gelişir. Çocuğunuzun hayallerine dikkat edin. O hayaller onun yetenekleriyle ilgili olabilir' dedi
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yeteneğin genelde doğumsal olan, becerinin ise kazanımsal yani sonradan öğrenilen özellikler olduğunu dile getirerek, beceri ve yetenek konusunu şöyle anlattı; “Otomobil kullanmayı beceri olarak etiketleyebiliriz ama, yön bulma yani beynin yön hafızasıyla ilgili alanı kadın ve erkekte farklıdır mesela. Erkeğin beynindeki yön bulmayla ilgili yetenekleri bir adım daha öncedir, kadının onun için daha fazla çalışması gerekir. Aynı şekilde empati için de öyle mesela. Empati öğrenmesi için kadına bin tecrübe yeterken, erkek için belki 2 bin 500 tecrübe gerekiyor.”
İnsanlarda 12 temel kişilik olduğunu, her kişilikte bazı yönlerin güçlü ve ön planda bulunduğunu anlatan Prof. Dr. Tarhan, “Bazı görüşlere göre kişilikte genetik etki belki yüzde 30-40’dır. Edison’a soruyorlar, ‘Bu kadar keşfi nasıl yaptın?’ diyorlar, ‘Yüzde 5’i zekâ, yüzde 95’i çalışma’ diyor. Çocuk yetiştirirken anne-baba çocuğu daha küçük yaştan itibaren yetenekleri doğrultusunda yönlendirmeli. Yeteneklerle ortam uyduğu zaman ortaya süper bir iş çıkıyor. Buna Mozart örnek” dedi.
Kurallı ve düzenli bir ortamda büyüyen çocuk kendisini güvende hisseder
Kişinin yeteneklerini keşfedebilmesi için içsel ve dışsal şartların bulunduğunu belirten Prof. Dr. Tarhan, şöyle devam etti; “Kurallı ve düzenli ortamda büyüyen çocuk kendisini, geleceğini güvende hissediyor. Yapılmış çalışmalar var. Kişinin kuruma ait hissetmesi için sevmesi, kendini güvende hissetmesi, aldığı ücret önce geliyor. Anne-babayı, evi seviyorsa çocuk yeteneklerinin önü açılıyor. Özgürlük olunca güvende hissediyor. Yaşadığı iş yerini seviyorsa, işe koşa koşa geliyorsa, kendini saatlerce kaptırabiliyorsa bir işe, süper işler yapabiliyor. Bakıyorsun laboratuvarlarda keşif yapan, Nobel ödülü alan kişiler gece gündüz laboratuvarda yatıp kalkıyorlar. Türkiye’de birçok kurumda, özellikle devlet kurumlarında zeki ama tembel adamlar dolu. Zeki ama tembellerin yetenekleri gelişmez. Yetenekleri arttıran şey gayrettir, çabadır. O çabanın olması için de kişinin içinden istek gelmesi lazım. İsteğin olması için ihtiyaç olması lazım.”
Prof. Dr. Tarhan, risk almanın önemine vurgu yaparak, “Yaşamak, risk almaktır. Risk almayı seven kişinin yetenekleri gelişir. Bunun için kendini güvende hissetmeli, fikirlerine saygı duyulmalı. İş yerlerinde, mesela yönetim toplantısında hep motivasyon konuşması yapıyor patron, kimseyi dinlemiyor. Orada yetenekler gelişmez ki herkes patronu memnun etmeye çalışır. Çocuğun yeteneklerini geliştirmesi için sevildiğini hissetmesi gerekir. Anne-babanın rolü çocuğa kaptanlık yapmak değil, kılavuz kaptanlık yapmak. Baskı ortamı bazılarında olumlu etki eder, kamçılayıcı etki yapar. Bazı kişilerde savunmacı etki yapar. Ters kimliğe girer. Yetenek yönetiminde baskı ortamından çok, ihtimaller iklimi oluşturulmalı. Barışçıl rekabet yetenekleri geliştirir. Başkasına zarar vererek öne çıkmak değil, kendi kendine hedef koyup o hedefle rekabet etmek önemli. Vizyon önemli. Onun için şirketlerde vizyon, misyon ve değerler çalışması yapılır” diye konuştu.
Hayal kurabilen kişide yetenekler gelişir
Yapılan işe, ideallere göre anlam yükleyip yapmanın vizyon, yapılabilecek şeyleri düşünmenin misyon olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Tarhan, “Hayal kurmak çok önemli. Hayal kuran kişilerin hayalini doğru hedeflere yöneltirsek yetenekler gelişir. Yetenek yönetiminin ilk şartı hayal kurmaya fırsat vermek. İhtimaller iklimi dediğimiz, hayal kurma. Hayal kurabilen kişide yetenek gelişir. Çocukluk hayallerimize bakalım, ne hayaller kurduysak o yönde yeteneklerimiz vardır. Çocukluk hayalleri yetenek konusunda kendi eğilimimizi hatırlatır. Çocuğunuzun kurduğu hayallere dikkat edin. Yetenekleriyle ilgili olabilir. Soru soran, sormayı başaran, araştıran, bir işe anlam katmayı başarabilen kişiler yeteneklerini geliştirebiliyor. Zayıf yönlerini bilmesi de önemli” dedi.